Chia sẻ IFRS 18 - Trình Bày Và Công Bố Trong Báo Cáo Tài Chính

[Hồng Nhung]

Trong quá trình hội nhập sâu rộng với chuẩn mực kế toán quốc tế, việc cập nhật các quy định mới luôn là ưu tiên hàng đầu của cộng đồng tài chính – kế toán. Gần đây, Diễn đàn IFRS đã có bài viết phân tích chi tiết về IFRS 18 - Trình Bày Và Công Bố Trong Báo Cáo Tài Chính, một chuẩn mực được xem là bước tiến quan trọng trong việc nâng cao tính minh bạch, khả năng so sánh và chất lượng thông tin tài chính. Đây là nền tảng giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu quản trị hiện đại, đồng thời tạo dựng niềm tin bền vững với nhà đầu tư và các bên liên quan.

I. Giới thiệu về IFRS 18

IFRS 18 quy định các yêu cầu đối với tất cả các đơn vị áp dụng IFRS về việc trình bày và thuyết minh thông tin trong báo cáo tài chính.

IFRS 18 thay thế cho Chuẩn mực IAS 1 – Trình bày Báo cáo tài chính.

IFRS 18 được ban hành vào tháng 4 năm 2024 và có hiệu lực cho các kỳ báo cáo năm bắt đầu từ hoặc sau ngày 1 tháng 1 năm 2027.

II. Tóm tắt Chuẩn mực IFRS 18

1. Mục tiêu

Mục tiêu của IFRS 18 là đưa ra các yêu cầu về trình bày và thuyết minh thông tin trong báo cáo tài chính cho mục đích chung (general purpose financial statements) nhằm đảm bảo các báo cáo này cung cấp thông tin phù hợp, phản ánh một cách trung thực tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, thu nhập và chi phí của đơn vị. [IFRS 18.1]

2. Phạm vi

IFRS 18 áp dụng cho tất cả các báo cáo tài chính được lập và trình bày theo Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) (International Financial Reporting Standards). [IFRS 18.2] Các chuẩn mực về ghi nhận, đo lường và thuyết minh các giao dịch cụ thể được quy định trong các Chuẩn mực và Giải thích khác. [IFRS 18.4]

3. Yêu cầu chung đối với Báo cáo tài chính

Mục tiêu của báo cáo tài chính là cung cấp thông tin tài chính về tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, thu nhập và chi phí của đơn vị báo cáo, hữu ích cho người sử dụng báo cáo tài chính trong việc đánh giá triển vọng về dòng tiền thuần trong tương lai và đánh giá trách nhiệm quản lý của ban giám đốc đối với các nguồn lực kinh tế của đơn vị. [IFRS 18.9]
​

• Bộ báo cáo tài chính đầy đủ bao gồm: [IFRS 18.10]​
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cho kỳ báo cáo (trình bày dưới dạng một báo cáo duy nhất hoặc trình bày Báo cáo lãi lỗ ngay sau đó là Báo cáo thu nhập toàn diện riêng biệt, bắt đầu bằng Báo cáo lãi lỗ);​
• Báo cáo tình hình tài chính tại ngày cuối kỳ báo cáo;​
• Báo cáo biến động vốn chủ sở hữu cho kỳ báo cáo;​
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cho kỳ báo cáo;​
• Thuyết minh báo cáo tài chính (Notes) cho kỳ báo cáo;​
• Thông tin so sánh với kỳ báo cáo liền trước theo quy định của chuẩn mực;​
• Báo cáo tình hình tài chính tại ngày đầu kỳ liền trước nếu đơn vị áp dụng hồi tố một chính sách kế toán (accounting policies), điều chỉnh hồi tố các khoản mục trong báo cáo tài chính hoặc phân loại lại các khoản mục trong báo cáo tài chính (nếu điều này dẫn đến thay đổi thông tin trọng yếu). [IFRS 18.37]​

IFRS 18 quy định các báo cáo tài chính nêu trên là “báo cáo tài chính chính yếu” (primary financial statements) và tất cả các báo cáo này phải được trình bày với mức độ quan trọng tương đương. [IFRS 18.14] Về tên gọi của các báo cáo, đơn vị có thể sử dụng các tên gọi khác với tên gọi nêu trên. [IFRS 18.11]

IFRS 18 xác định vai trò riêng biệt và bổ sung của các báo cáo tài chính chính yếu cũng như thuyết minh: Báo cáo tài chính chính yếu cung cấp bản tổng hợp có cấu trúc về tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, thu nhập, chi phí và dòng tiền (cash flows) đã được ghi nhận của đơn vị, giúp người sử dụng hiểu được tình hình tài chính của đơn vị, so sánh giữa các đơn vị và các kỳ báo cáo, và xác định các lĩnh vực cần thông tin bổ sung. Mặt khác, thuyết minh bổ sung cho các báo cáo tài chính chính yếu này bằng cách cung cấp thông tin trọng yếu, cần thiết để đảm bảo sự hiểu biết về các khoản mục và đạt được mục tiêu chung của báo cáo tài chính. [IFRS 18.15-17]

Một số Chuẩn mực IFRS (IFRS Accounting Standards) yêu cầu thông tin cụ thể phải được trình bày trong báo cáo tài chính hoặc thuyết minh. Tuy nhiên, đơn vị không bắt buộc phải trình bày hoặc thuyết minh thông tin đó nếu thông tin không trọng yếu, ngay cả khi các chuẩn mực liệt kê chúng là yêu cầu cụ thể hoặc tối thiểu. [IFRS 18.19] Mặt khác, đơn vị phải đánh giá xem liệu có cần thuyết minh thêm khi tuân thủ các hướng dẫn cụ thể trong các Chuẩn mực IFRS mà không cho phép người sử dụng báo cáo tài chính hiểu rõ ảnh hưởng của các giao dịch và sự kiện khác đến tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của đơn vị. [IFRS 18.20]

Để cung cấp một bản tổng hợp có cấu trúc hữu ích trong báo cáo tài chính, đơn vị phải tuân thủ các yêu cầu cụ thể trong IFRS 18 quy định về cấu trúc của báo cáo. [IFRS 18.22] Mặc dù một số Chuẩn mực IFRS yêu cầu một số chỉ tiêu nhất định phải được trình bày riêng trong báo cáo tài chính, đơn vị không cần thiết phải trình bày riêng nếu việc đó không cần thiết để báo cáo cung cấp một bản tổng hợp có cấu trúc hữu ích, ngay cả khi các chuẩn mực liệt kê một số chỉ tiêu nhất định là yêu cầu cụ thể hoặc tối thiểu. [IFRS 18.23] Các chỉ tiêu bổ sung và tổng phụ cần được trình bày nếu việc trình bày đó là cần thiết để báo cáo tài chính cung cấp một bản tổng hợp có cấu trúc hữu ích. Tuy nhiên, các chỉ tiêu bổ sung hoặc tổng phụ đó phải đáp ứng các điều kiện cụ thể theo quy định của chuẩn mực. [IFRS 18.24]


Chuẩn mực yêu cầu đơn vị phải xác định rõ báo cáo tài chính, phân biệt với các thông tin khác trong cùng một tài liệu đã được công bố, cũng như từng báo cáo tài chính và thuyết minh báo cáo tài chính. [IFRS 18.25-27] Ngoài ra, các thông tin sau phải được trình bày rõ ràng và lặp lại khi cần thiết: [IFRS 18.27]
​

• Tên đơn vị báo cáo và bất kỳ thay đổi nào về tên đơn vị báo cáo;​
• Báo cáo tài chính của tập đoàn hay báo cáo tài chính của đơn vị riêng lẻ;​
• Thông tin về kỳ báo cáo;​
• Đồng tiền báo cáo (presentation currency) (như được định nghĩa trong IAS 21 Ảnh hưởng của việc thay đổi tỷ giá hối đoái);​
• Độ chính xác của số liệu (ví dụ: hàng nghìn, hàng triệu).​

Có một giả định rằng bộ báo cáo tài chính đầy đủ sẽ được lập ít nhất hàng năm. Nếu kỳ báo cáo năm thay đổi và báo cáo tài chính được lập cho một kỳ khác, đơn vị phải thuyết minh lý do thay đổi và nêu rõ các giá trị không hoàn toàn có thể so sánh được. [IFRS 18.28]

Đơn vị phải duy trì cách trình bày, thuyết minh và phân loại các khoản mục trong báo cáo tài chính từ kỳ này sang kỳ khác, trừ khi có sự thay đổi được biện minh bởi sự thay đổi về hoàn cảnh hoặc do yêu cầu của một IFRS mới. [IFRS 18.30]

Thông tin so sánh cần được thuyết minh đối với kỳ trước cho tất cả các giá trị được báo cáo trong báo cáo tài chính, cả trên báo cáo tài chính chính yếu và trong thuyết minh, trừ khi một Chuẩn mực khác có quy định khác. Thông tin so sánh được cung cấp cho thông tin mang tính tường thuật và mô tả khi cần thiết để hiểu báo cáo tài chính của kỳ hiện tại. [IFRS 18.31] Trong mỗi báo cáo tài chính chính yếu và trong thuyết minh, đơn vị phải trình bày số liệu của kỳ hiện tại và kỳ trước. [IFRS 18.32] Khi các giá trị so sánh thay đổi hoặc được phân loại lại, cần phải có các thuyết minh khác nhau. [IFRS 18.33] Các thuyết minh cũng được yêu cầu khi không thể phân loại lại các giá trị so sánh. [IFRS 18.34]
​

 

[Hồng Nhung]

III. Tổng hợp và tách biệt

Đơn vị cần tổng hợp (Aggregation) hoặc tách biệt (Disaggregation) thông tin trong báo cáo tài chính và thuyết minh báo cáo tài chính (Notes). Các khoản mục nên được tổng hợp dựa trên các đặc điểm chung và được tách biệt dựa trên các đặc điểm không chung. Việc này cho phép báo cáo tài chính và thuyết minh báo cáo tài chính thực hiện đúng vai trò của mình và không che khuất thông tin trọng yếu. [18.41]

Đơn vị cần gắn nhãn và mô tả các khoản mục được trình bày trong báo cáo tài chính (ví dụ: tổng số, tổng phụ và các khoản mục) hoặc các khoản mục được thuyết minh theo cách phản ánh trung thực các đặc điểm của khoản mục, tức là cung cấp tất cả các mô tả và giải thích cần thiết để người sử dụng báo cáo tài chính hiểu rõ khoản mục đó. [18.43]

Tài sản và nợ phải trả, và thu nhập và chi phí, không được bù trừ, trừ khi được yêu cầu hoặc cho phép bởi một IFRS khác. [18.44]

IV. Các yêu cầu cụ thể đối với từng báo cáo tài chính chính yếu

1. Báo cáo lãi, lỗ

Tất cả các khoản mục thu nhập và chi phí trong kỳ báo cáo phải được bao gồm trong báo cáo lãi, lỗ, trừ khi một Chuẩn mực IFRS có yêu cầu hoặc cho phép khác. [IFRS 18.46] Các khoản mục này sau đó phải được phân loại vào một trong năm nhóm sau trong báo cáo lãi, lỗ: [IFRS 18.47]

1. nhóm hoạt động kinh doanh (operating category), trong đó đơn vị phải phân loại tất cả các khoản thu nhập và chi phí không được phân loại trong các nhóm khác ([IFRS 18.52] );
2. nhóm hoạt động đầu tư (investing category);
3. nhóm hoạt động tài chính (financing category);
4. nhóm thuế thu nhập; và
5. nhóm hoạt động bị chấm dứt (discontinued operation).

Để phân loại thu nhập và chi phí vào các nhóm hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính, đơn vị cần đánh giá xem liệu đơn vị có hoạt động kinh doanh chính cụ thể hay không, tức là hoạt động kinh doanh chính về đầu tư vào các loại tài sản cụ thể hoặc cung cấp tài trợ vốn cho khách hàng. [IFRS 18.49] Nếu có, đơn vị sẽ phân loại vào nhóm hoạt động kinh doanh một số thu nhập và chi phí mà lẽ ra được phân loại vào nhóm hoạt động đầu tư hoặc nhóm hoạt động tài chính nếu hoạt động đó không phải là hoạt động kinh doanh chính. [IFRS 18.50]

Đơn vị không có hoạt động kinh doanh chính cụ thể phải phân loại vào nhóm hoạt động đầu tư các thu nhập và chi phí (ví dụ: thu nhập tạo ra từ tài sản) từ: [IFRS 18.53-54]

• (a) các khoản đầu tư vào công ty liên kết (associate), công ty liên doanh (joint venture) và công ty con không hợp nhất;
• (b) tiền và tương đương tiền (cash equivalents); và
• (c) các tài sản khác nếu chúng tạo ra lợi nhuận riêng biệt và độc lập với các nguồn lực khác của đơn vị.

Khi đơn vị đầu tư vào tài sản như là một hoạt động kinh doanh chính, đơn vị sẽ phân loại thu nhập và chi phí phát sinh từ các tài sản đó vào nhóm hoạt động kinh doanh. [IFRS 18.53] Có hai trường hợp ngoại lệ đối với nguyên tắc này liên quan đến thu nhập và chi phí từ các khoản đầu tư vào công ty liên kết, liên doanh và công ty con không hợp nhất được ghi nhận theo phương pháp vốn chủ sở hữu (equity method) và tiền và tương đương tiền được loại trừ khỏi việc đánh giá phân loại trên. [IFRS 18.53-54]

Đối với đơn vị không cung cấp tài chính cho khách hàng như một hoạt động kinh doanh chính, nhóm hoạt động tài chính bao gồm thu nhập và chi phí từ nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch chỉ liên quan đến việc huy động vốn (ví dụ: trái phiếu, các khoản vay, chứng chỉ, trái phiếu và thế chấp) và thu nhập và chi phí lãi và ảnh hưởng của các thay đổi lãi suất từ nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch không chỉ liên quan đến việc huy động vốn (ví dụ: phải trả cho hàng hóa hoặc dịch vụ, nợ phải trả thuê tài sản, nghĩa vụ phải trả lương hưu được xác định) nhưng chỉ khi đơn vị xác định các giá trị đó khi áp dụng một Chuẩn mực IFRS khác. [IFRS 18.59-61]

Các đơn vị cung cấp tài chính cho khách hàng như một hoạt động kinh doanh chính sẽ phân loại thu nhập và chi phí vào nhóm hoạt động kinh doanh từ các khoản nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch liên quan đến việc huy động vốn, có liên quan đến việc cung cấp tài chính cho khách hàng, đồng thời có thể lựa chọn chính sách kế toán để phân loại vào nhóm hoạt động kinh doanh hoặc nhóm hoạt động tài chính đối với thu nhập và chi phí từ nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch liên quan đến việc huy động vốn nhưng không liên quan đến việc cung cấp tài chính cho khách hàng. [IFRS 18.65]

 

[Hồng Nhung]

Đơn vị phải trình bày tổng và tổng phụ trong báo cáo lãi lỗ cho lãi/lỗ từ hoạt động kinh doanh, lãi/lỗ trước hoạt động tài chính và thuế thu nhập doanh nghiệp và lãi/lỗ cuối cùng. [IFRS 18.69]

Việc trình bày các khoản mục trên báo cáo lãi, lỗ được quy định như sau: [IFRS 18.75]

• (a) Doanh thu, trình bày riêng doanh thu từ lãi tiền gửi được tính theo phương pháp lãi suất hiệu lực (effective interest method) và doanh thu từ bảo hiểm;
• (b) Chi phí hoạt động, trong đó có thể yêu cầu trình bày riêng các khoản mục tùy thuộc vào phương pháp trình bày được lựa chọn của chi phí hoạt động;
• (c) Phần lãi hoặc lỗ của các công ty liên kết và công ty liên doanh được kế toán theo phương pháp vốn chủ sở hữu;
• (d) Chi phí hoặc thu nhập từ thuế thu nhập;
• (e) Một khoản tổng hợp cho toàn bộ hoạt động bị chấm dứt;
• (f) Các khoản lỗ do suy giảm giá trị (impairment loss) (bao gồm cả hoàn nhập các khoản lỗ hoặc lãi do suy giảm giá trị) được xác định theo đoạn 5.5 của IFRS 9;
• (g) Các khoản lãi và lỗ phát sinh từ việc dừng ghi nhận của các tài sản tài chính được ghi nhận theo giá trị được phân bổ (amortised cost);
• (h) Bất kỳ khoản lãi hoặc lỗ nào phát sinh từ chênh lệch giữa giá trị hợp lý (fair value) của một tài sản tài chính và giá trị được phân bổ trước đó tại ngày phân loại lại từ ghi nhận theo giá trị được phân bổ sang ghi nhận theo giá trị hợp lý thông qua báo cáo lãi, lỗ;
• (i) Bất kỳ khoản lãi hoặc lỗ lũy kế nào trước đây được ghi nhận trong thu nhập toàn diện khác (other comprehensive income), được phân loại lại vào báo cáo lãi, lỗ tại ngày phân loại lại một tài sản tài chính từ ghi nhận theo giá trị hợp lý thông qua thu nhập toàn diện khác sang ghi nhận theo giá trị hợp lý thông qua báo cáo lãi, lỗ;
• (j) Chi phí dịch vụ bảo hiểm từ các hợp đồng được phát hành trong phạm vi của IFRS 17;
• (k) Thu nhập hoặc chi phí từ hợp đồng tái bảo hiểm (reinsurance contract) đang nắm giữ;
• (l) Thu nhập hoặc chi phí tài chính từ các hợp đồng được phát hành trong phạm vi của IFRS 17;
• (m) Thu nhập hoặc chi phí tài chính từ các hợp đồng tái bảo hiểm đang nắm giữ.

Phân bổ lãi hoặc lỗ trong kỳ báo cáo cho lợi ích của cổ đông không kiểm soát (non-controlling interest) và chủ sở hữu của công ty mẹ cần được trình bày trong báo cáo lãi, lỗ. [IFRS 18.76]

Đối với phần hoạt động kinh doanh của báo cáo lãi, lỗ, đơn vị phải phân loại và trình bày các khoản mục chi phí theo cách thức cung cấp thông tin tổng hợp có cấu trúc hữu ích nhất, theo tính chất hoặc chức năng của các chi phí đó. Nếu bất kỳ khoản mục chi phí nào được phân loại theo chức năng, thuyết minh riêng cũng cần trình bày tổng của các khoản khấu hao, lợi ích nhân viên, lỗ do suy giảm giá trị và hoàn nhập của chúng, và giảm giá hàng tồn kho và hoàn nhập của chúng. [IFRS 18.78 và 83]

2. Báo cáo thu nhập toàn diện

Đơn vị phải trình bày trong báo cáo thu nhập toàn diện tổng lãi hoặc lỗ, thu nhập toàn diện khác (phân nhóm các khoản mục sẽ hoặc sẽ không được phân loại lại vào lãi và lỗ trong các kỳ tiếp theo [IFRS 18.88]) và thu nhập toàn diện, là tổng của lãi hoặc lỗ và thu nhập toàn diện khác. [IFRS 18.86]

Phân bổ thu nhập toàn diện cho kỳ báo cáo cho lợi ích của cổ đông không kiểm soát và chủ sở hữu của công ty mẹ cũng cần được trình bày [IFRS 18.87], cũng như trong mỗi nhóm của báo cáo thu nhập toàn diện, các khoản mục cho thu nhập toàn diện khác của các công ty liên kết và công ty liên doanh được hạch toán theo phương pháp vốn chủ sở hữu và các khoản mục khác của thu nhập toàn diện khác [IFRS 18.89].

Đơn vị phải trình bày trong báo cáo thu nhập toàn diện hoặc thuyết minh trong thuyết minh báo cáo tài chính, các điều chỉnh do tái phân loại (reclassification adjustments) liên quan đến các thành phần của thu nhập toàn diện khác và giá trị thuế thu nhập liên quan đến từng khoản mục của thu nhập toàn diện khác, bao gồm các điều chỉnh do tái phân loại. [IFRS 18.90; IFRS 18.93]

3. Báo cáo tình hình tài chính

Đơn vị phải trình bày báo cáo tình hình tài chính được phân loại, tách biệt tài sản và nợ phải trả ngắn hạn và dài hạn, trừ khi việc trình bày dựa trên tính thanh khoản là cấu trúc tổng hợp hữu ích hơn. [IFRS 18.96] Trong cả hai trường hợp, nếu một nhóm tài sản (nợ phải trả) kết hợp các giá trị sẽ được thu hồi (thanh toán) sau 12 tháng với tài sản (nợ phải trả) sẽ được thu hồi (thanh toán) trong vòng 12 tháng, thuyết minh trong báo cáo tài chính cần tách biệt các giá trị dài hạn với các giá trị trong vòng 12 tháng. [IFRS 18.97] Tài sản thuế thu nhập hoãn lại (nợ phải trả thuế thu nhập hoãn lại) được phân loại là tài sản ngắn hạn (nợ phải trả ngắn hạn) khi việc phân loại tách biệt tài sản và nợ phải trả ngắn hạn và dài hạn được sử dụng để trình bày. [IFRS 18.98]

Tài sản ngắn hạn là các tài sản: [IFRS 18.99]

• Dự kiến sẽ thu hồi trong chu kỳ kinh doanh thông thường của đơn vị;
• Được nắm giữ chủ yếu cho mục đích kinh doanh;
• Dự kiến sẽ thu hồi trong vòng 12 tháng sau ngày kết thúc kỳ báo cáo;
• Tiền và tương đương tiền (trừ khi bị hạn chế).

Tất cả các tài sản khác được phân loại là tài sản dài hạn. [IFRS 18.100]

Nợ phải trả ngắn hạn là các khoản nợ: [IFRS 18.101]

• Dự kiến sẽ được thanh toán trong chu kỳ kinh doanh thông thường của đơn vị;
• Được nắm giữ cho mục đích kinh doanh;
• Sẽ được thanh toán trong vòng 12 tháng sau ngày kết thúc kỳ báo cáo;
• Đơn vị không có quyền tại ngày kết thúc kỳ báo cáo để hoãn thanh toán sau 12 tháng sau ngày kết thúc kỳ báo cáo.

Tất cả các khoản nợ phải trả khác được phân loại là nợ phải trả dài hạn. [IFRS 18.102]

Các khoản mục được trình bày trên mặt báo cáo tình hình tài chính: [IFRS 18.103]

• (a) Bất động sản, nhà xưởng và thiết bị (“property, plant and equipment”);
• (b) Bất động sản đầu tư (investment property);
• (c) Tài sản vô hình (intangible asset);
• (d) Lợi thế thương mại (goodwill);
• (e) Tài sản tài chính (financial asset) (không bao gồm các khoản mục được trình bày trong (g), (j) và (k));
• (f) Danh mục hợp đồng thuộc phạm vi của IFRS 17 là tài sản;
• (g) Các khoản đầu tư được ghi nhận theo phương pháp vốn chủ sở hữu;
• (h) Tài sản sinh học (biological asset);
• (i) Hàng tồn kho (inventories);
• (j) Phải thu thương mại và các khoản phải thu khác;
• (k) Tiền và tương đương tiền;
• (l) Tổng tài sản được phân loại là nắm giữ để bán và tài sản được phân loại là nắm giữ để bán trong các nhóm thanh lý theo IFRS 5;
• (m) Phải trả thương mại và các khoản phải trả khác;
• Dự phòng phải trả (provision);
• (o) Nợ phải trả tài chính (financial liability) (không bao gồm các khoản mục được trình bày trong (m) và );
• (p) Danh mục hợp đồng thuộc phạm vi của IFRS 17 là nợ phải trả;
• (q) Thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành phải trả và tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành, theo quy định tại IAS 12;
• (r) Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả và tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại, theo quy định tại IAS 12;
• (s) Nợ phải trả được phân loại là nắm giữ để bán trong các nhóm tài sản thanh lý theo IFRS 5;
• (t) Lợi ích của cổ đông không kiểm soát;
• (u) Vốn đã phát hành và các khoản dự trữ được phân bổ cho chủ sở hữu của công ty mẹ.

 

[Hồng Nhung]

4. Báo cáo biến động vốn chủ sở hữu

Báo cáo biến động vốn chủ sở hữu phải được trình bày riêng biệt, trong đó cần thể hiện: [IFRS 18.107]

- Tổng thu nhập toàn diện trong kỳ, trình bày riêng biệt giá trị phân bổ cho chủ sở hữu công ty mẹ và cho lợi ích của cổ đông không kiểm soát;

- Ảnh hưởng của việc áp dụng hồi tố các chính sách kế toán hoặc điều chỉnh theo quy định tại IAS 8, riêng biệt cho từng cấu phần của vốn chủ sở hữu;

- Đối chiếu giá trị ghi sổ đầu kỳ và cuối kỳ cho từng cấu phần của vốn chủ sở hữu, trình bày riêng biệt:

• lãi hoặc lỗ;
• thu nhập toàn diện khác*;
• giao dịch với chủ sở hữu, trình bày riêng biệt các khoản đóng góp và phân bổ cho chủ sở hữu và các thay đổi về lợi ích sở hữu trong các công ty con không dẫn đến mất quyền kiểm soát.

*Phân tích thu nhập toàn diện khác theo từng khoản mục cần được trình bày trong báo cáo hoặc trong thuyết minh. [IFRS 18.109]

Giá trị cổ tức được phân phối và giá trị tương ứng trên mỗi cổ phiếu cũng có thể được trình bày trên mặt báo cáo biến động vốn chủ sở hữu hoặc được trình bày trong thuyết minh. [IFRS 18.110]

5. Thuyết minh

a, Cấu trúc

Thuyết minh phải: [IFRS 18.113]

• Trình bày thông tin về cơ sở lập báo cáo tài chính và các chính sách kế toán (accounting policies) cụ thể đã áp dụng, điều này có thể được thực hiện trong một phần riêng trong thuyết minh.
• Thuyết minh bất kỳ thông tin nào theo yêu cầu của IFRS mà không được trình bày trong báo cáo tài chính chính yếu; và
• Cung cấp thông tin bổ sung không được trình bày ở bất kỳ đâu trong báo cáo tài chính chính yếu nhưng liên quan đến việc hiểu rõ bất kỳ báo cáo tài chính chính yếu nào.

Thuyết minh được trình bày một cách có hệ thống và có tham chiếu chéo từ báo cáo tài chính chính yếu tới thuyết minh có liên quan. [IFRS 18.114]

Các thuyết minh sau đây là bắt buộc theo IFRS 18 nếu không được thuyết minh ở nơi khác trong thông tin công bố cùng với báo cáo tài chính: [IFRS 18.116]

Địa chỉ và hình thức pháp lý của đơn vị, quốc gia thành lập, địa chỉ của văn phòng đăng ký hoặc địa điểm kinh doanh chính;

• Mô tả về hoạt động và các hoạt động chính của đơn vị;
• Nếu là một phần của tập đoàn, tên của công ty mẹ và công ty mẹ tối cao của tập đoàn; và
• Nếu là đơn vị có thời hạn hoạt động, thông tin về thời hạn hoạt động.

b, Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động do Ban Giám đốc xác định (MPMs)

IFRS 18 yêu cầu đơn vị phải xác định các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động do Ban Giám đốc xác định (Management-defined performance measure), vì các thuyết minh chi tiết cần được trình bày trong thuyết minh. Điều này cho phép người sử dụng báo cáo tài chính hiểu được khía cạnh kết quả kinh doanh mà theo quan điểm của Ban Giám đốc được truyền đạt bởi một chỉ tiêu đánh giá và cách chỉ tiêu đánh giá so sánh với các chỉ tiêu được xác định bởi các Chuẩn mực IFRS (IFRS Accounting Standards). [IFRS 18.121]

Một chỉ tiêu đánh giá là tổng phụ của thu nhập và chi phí: [IFRS 18.117]

• Được sử dụng trong các thông tin công bố công khai bên ngoài báo cáo tài chính;
• Được sử dụng để truyền đạt cho các nhà đầu tư quan điểm của Ban Giám đốc về một khía cạnh kết quả tài chính của toàn bộ đơn vị; và
• Không được liệt kê trong IFRS 18 hoặc được yêu cầu cụ thể bởi các Chuẩn mực IFRS (IFRS Accounting Standards).

Nói chung, đơn vị nên giả định rằng bất kỳ tổng phụ nào của thu nhập và chi phí được chia sẻ trong các thông tin công bố công khai đều phản ánh quan điểm của Ban Giám đốc về kết quả tài chính tổng thể của đơn vị. Tuy nhiên, giả định này có thể bị bác bỏ nếu cần thiết. [IFRS 18.119]

Đơn vị phải thuyết minh thông tin về các chỉ tiêu đánh giá trong một đoạn thuyết minh riêng trong báo cáo tài chính. Đoạn thuyết minh phải bao gồm tuyên bố rằng các chỉ tiêu đánh giá đưa ra quan điểm của Ban Giám đốc về một khía cạnh của kết quả tài chính của toàn bộ đơn vị và không nhất thiết phải so sánh được với các chỉ tiêu có tên gọi hoặc mô tả tương tự do các đơn vị khác cung cấp. [IFRS 18.122] Đoạn thuyết minh cũng phải bao gồm cho mỗi chỉ tiêu đánh giá: [IFRS 18.123-124]

• Mô tả về khía cạnh của kết quả tài chính mà chỉ tiêu đó truyền đạt, bao gồm lý do Ban Giám đốc tin rằng chỉ tiêu đánh gái cung cấp thông tin hữu ích về kết quả tài chính của đơn vị;
• Mô tả cách tính toán chỉ tiêu đánh giá;
• Đối chiếu giữa chỉ tiêu đánh giá và số liệu có thể so sánh trực tiếp nhất được liệt kê trong báo cáo lãi, lỗ theo IFRS 18, hoặc tổng số hoặc nhóm số liệu theo yêu cầu của các Chuẩn mực IFRS (IFRS Accounting Standards), bao gồm ảnh hưởng của thuế thu nhập doanh nghiệp và ảnh hưởng đến lợi ích của cổ đông không kiểm soát cho từng khoản mục được thuyết minh trong đối chiếu; và
• Mô tả cách thức đơn vị xác định ảnh hưởng của thuế thu nhập doanh nghiệp;
• Giải thích về các thay đổi được thực hiện đối với việc tính toán chỉ tiêu quản lý hoặc tương tự.

c, Vốn

Đơn vị phải thuyết minh thông tin về mục tiêu, chính sách và quy trình quản lý vốn. [IFRS 18.126] Để tuân thủ điều này, đơn vị cần thuyết minh định tính và định lượng [IFRS 18.127-129] bao gồm những gì đơn vị coi là vốn, cách thức đáp ứng các yêu cầu từ bên ngoài, các thay đổi so với kỳ trước, tình trạng tuân thủ và ảnh hưởng của việc không tuân thủ.

d, Thuyết minh khác

Đơn vị cần trình bày trên báo cáo tình hình tài chính hoặc báo cáo biến động vốn chủ sở hữu hoặc thuyết minh trong thuyết minh báo cáo tài chính chi tiết cho từng loại cổ phiếu bao gồm số lượng cổ phiếu được cấp phép và đã phát hành cũng như mô tả về mỗi quỹ dự trữ trong vốn chủ sở hữu. [IFRS 18.130] Ngoài ra, thông tin về cổ tức chưa được ghi nhận, đã được đề xuất hoặc công bố trước khi báo cáo tài chính được phê duyệt phát hành cần được thuyết minh trong thuyết minh báo cáo tài chính. [IFRS 18.132]

V. Ngày hiệu lực và chuyển tiếp

Việc áp dụng hồi tố chuẩn mực này là bắt buộc đối với các kỳ báo cáo năm bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 năm 2027 trở đi, tuy nhiên cho phép áp dụng sớm hơn với điều kiện phải thuyết minh về việc áp dụng sớm. [IFRS 18.C1]

Cần thuyết minh đối chiếu cho từng chỉ tiêu trên báo cáo lãi, lỗ cho giai đoạn so sánh ngay trước năm áp dụng lần đầu, để chỉ ra cách thức các số liệu đã được điều chỉnh (dựa trên IFRS 18) đối chiếu với số liệu đã được thuyết minh trong báo cáo tài chính trước đó theo IAS 1. [IFRS 18.C2-3]

Đối với báo cáo tài chính giữa niên độ trong năm áp dụng lần đầu IFRS 18, cần thuyết minh các yêu cầu cụ thể về tổng số và tổng phụ được quy định cho báo cáo lãi, lỗ cũng như đối chiếu với số liệu đã được ghi nhận trước đó theo IAS 1. [IFRS 18.C5]

Một điều khoản chuyển tiếp khác liên quan đến việc xác định giá trị của các khoản đầu tư vào công ty liên kết hoặc công ty liên doanh do một đơn vị là tổ chức đầu tư mạo hiểm hoặc một số đơn vị khác nắm giữ. Đơn vị đó có thể thay đổi sang xác định giá trị của khoản đầu tư theo giá trị hợp lý thông qua báo cáo lãi, lỗ khi áp dụng IFRS 18 lần đầu nếu trước đó đã sử dụng phương pháp vốn chủ sở hữu để xác định giá trị cổ phiếu. [IFRS 18.C7]

Có thể thấy, IFRS 18 - Trình Bày Và Công Bố Trong Báo Cáo Tài Chính không chỉ đơn thuần là một chuẩn mực kế toán mới mà còn là bước ngoặt quan trọng trong việc chuẩn hóa thông tin tài chính theo hướng minh bạch và dễ so sánh hơn trên phạm vi toàn cầu. Việc nghiên cứu và áp dụng chuẩn mực này sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao chất lượng báo cáo tài chính, gia tăng uy tín với nhà đầu tư quốc tế và đáp ứng yêu cầu hội nhập.